Kapitalizm, ekonomik ve toplumsal bir sistem olarak üretim araçlarının özel mülkiyete dayandığı, piyasa ekonomisinin belirgin olduğu ve rekabetçi serbest piyasa mekanizmasının ekonomik faaliyetleri düzenlediği bir sistemdir. Kapitalizmde ekonomik faaliyetler büyük ölçüde bireylerin ve özel işletmelerin çıkarlarına göre yönlendirilir.
Kapitalizmin temel özellikleri:
- Özel Mülkiyet: Kapitalizmde üretim araçları (fabrikalar, tarlalar, işletmeler vb.) özel mülkiyete tabidir. Bu, bireylerin ve işletmelerin bu varlıkları sahiplenmesi, yönetmesi ve kar amacıyla kullanmasını sağlar.
- Serbest Piyasa Ekonomisi: Kapitalist sistemin temelini serbest piyasa ekonomisi oluşturur. Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve fiyatlarının piyasa koşullarına göre belirlendiği bir sistemdir. Talep ve arz, fiyatların belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
- Rekabet: Kapitalizmde rekabet, piyasada faaliyet gösteren farklı işletmelerin mücadelesi şeklinde ortaya çıkar. Rekabet, daha iyi kalitede ürünlerin üretilmesine, daha düşük fiyatların sunulmasına ve inovasyonun teşvik edilmesine neden olabilir.
- Kâr Hedefi: Kapitalizmde işletmelerin temel amacı kâr elde etmektir. İşletmeler, üretim ve hizmet sunumu yaparak gelir elde ederken, rekabet ve etkin yönetimle kârı artırmayı hedefler.
- Bireysel Özgürlük ve İnisiyatif: Kapitalizm, bireylerin kendi ekonomik faaliyetlerini seçme, girişimcilik yapma ve ekonomik hayatlarını yönlendirme özgürlüğüne vurgu yapar. Bu, bireylerin ekonomik inisiyatiflerini kullanmalarını teşvik eder.
- Ekonomik Dönüşüm ve İnovasyon: Kapitalist sistemde işletmeler, rekabet nedeniyle sürekli olarak daha verimli ve yenilikçi olmaya çalışır. Bu da teknolojik ilerlemeye, yeni ürünlerin geliştirilmesine ve ekonomik büyümeye katkı sağlar.
Kapitalizm, büyük ölçüde ekonomik özgürlüğe ve bireysel girişime dayanırken, gelir eşitsizliği ve sosyal adalet gibi konularda da tartışmalara neden olabilir. Farklı ülkelerde kapitalizmin uygulama biçimleri farklılık gösterebilir ve genellikle devlet müdahalesi düzeyi, sosyal güvenlik önlemleri ve regülasyonlar bu sistemdeki dengeyi şekillendirir.