Eksojen değişken (Exogenous Variable), bir ekonomik modelde veya istatistiksel analizde dışsal olarak belirlenen ve modelin ya da analizin içinde sonuç olarak üretilmeyen değişkendir. Eksojen değişkenlerin değerleri, modelin veya analizin dışında verilir ve bu değerler modelin kendisi tarafından belirlenmez.
Basit bir örnek vermek gerekirse: Ekonomik bir modelde, bir ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) nasıl belirlendiğini incelediğimizi düşünelim. Bu modelde, faiz oranı eksojen bir değişken olabilir. Yani, faiz oranı bu modelde doğrudan GSYİH’nin belirlenmesini etkiler, ancak GSYİH’nin kendisi faiz oranını doğrudan etkilemez. Faiz oranının belirlenmesi bu modelin dışında, başka faktörlerle gerçekleşir.
Eksojen değişkenlerin karşısında, model içinde belirlenen ve etkileşim içinde olan “endojen değişkenler” bulunur. Endojen değişkenler, modelin veya analizin kendi içinde belirlenen ve diğer değişkenlerle etkileşimde bulunan değişkenlerdir.
Eksojen değişkenlerin doğru bir şekilde tanımlanması ve kullanılması, bir modelin veya analizin doğruluğu ve geçerliliği için kritiktir. Eğer dışsal olarak verilen bir değişkenin aslında modelin içinde endojen olarak belirlenmesi gerekiyorsa, bu durum modelin sonuçlarının yanıltıcı olmasına neden olabilir.